Drita qe pritet nga tuneli Shqiperi-Kosove

Drita qe pritet nga tuneli Shqiperi-Kosove

Kukes - Rreth 10 kilometra larg Kukesit, qytetit ne verilindje te Shqiperise, kompania "Bechtel-Enka" qe po punon per ndertimin e nje pjese te autostrades Morin-Kukes- Durres ka ngritur “qytezen” e saj.
Ne te njejtin vend, rreth 35 vjet me pare, u ngrit dhe kantieri i Ndermarrjes Rruga-Ura te Elbasanit, qe ndertonte rrugen e re per te lidhur qytetin e Kukesit te ri me pjesen tjeter te vendit, rrjedhoje e ndertimit te hidrocentralit te Fierzes. Ne ate kohe thuajse te gjitha proceset kryheshin me kazme e lopate, ndersa shkembinjte therrmoheshin me dinamit. Me shume se tre vjet vazhdoi ndertimi i ketij segmenti rrugor, vetem rreth 30 kilometra. Tani pas 35 vjetesh gjithcka ka ndryshuar ne kete vend, sistemi, teknika qe sherbeu atehere…

***

Keto kujtime te vijne vetiu, kur mendon se afati i perfundimit te punimeve per gjithe ndertimin e kesaj autostrade, e cilesuar si nje nga investimet e shekullit ne Shqiperi, eshte vetem 4 vjet. Te hysh ne “qytezen” e kompanise amerikano-turke “Bechtel-Enka”, qe po punon per ndertimin e segmentit Kalimash-Rreshen, nuk eshte e lehte. Rregulli e disiplina eshte “A-ja” e punes ne kete kompani, e njohur per fronte pune edhe ne vende te tjera te botes. "Ketu cdokush hyn, pasi pajiset me nje dokument dhe shoqerohet nga punonjesi i firmes", - thote per ATSH-ne, Ismet Kola, perkthyes ne kete kompani. Ne nje mjedis te vecante te qytezes jane te radhitura mjetet e renda, automjetet e llojeve te ndryshme, te gjitha ne funksion te punimeve, qe ato te mos nderpriten per asnje cast, as naten, as diten. "Ketu puna nuk nderpritet asnjehere, punohet me dy turne, cdo turn nga 12 ore", - sqaron Kola.

***

Ndertimi i tunelit te Kalimashit, qe kalon ne malin e Qafe Kumbulles, nder me te gjatet ne rajon sipas projektit, perben nje nga pjeset me te rendesishme te ketij segmenti te autostrades. Drejtori i punimeve, Chris Dixon, jep disa te dhena per punimet e deritanishme ne kete tunel, qe nisen ne shkurt te ketij viti. Ai thote se ritmet vijojne sipas parashikimeve. Per hapjen e tunelit vazhdohet ne dy drejtime nga ana e Kalimashit e nga ana e Thirres. Nga secili drejtim hapen dy tunele, qe ne perfundim do te bashkohen duke krijuar dy tunele te medha, me gjatesi prej 5.5 kilometrash, ku secili do te sherbeje per nje drejtim te levizjes se automjeteve. "Deri tani nga ana e Kalimashit eshte kryer germim, faza e plote e tunelit, ne nje gjatesi prej 473 metra, ndersa te tuneli tjeter, nje gjatesi prej 449 metra. Ndersa ne zonen e Thirres, te njeri tunel, procesi i germimit ne faze te plote ka perfunduar ne nje gjatesi prej 268 metrash, ndersa te tjetri pjeserisht ne nje gjatesi prej 220 metrash", -detajon Dikson. Ai sqarimin e konkretizon edhe me paraqitje grafike. “Deri tani gjatesia e tunelit ka arritur ne rreth 1.2 kilometra”, - sakteson ai. Sipas drejtuesit te punimeve, aktualisht perparohet me 1.5 meter ne dite, gje qe kryhet permes dy shperthimeve ne dite per cdo tunel.

***

Jane keto vetem disa te dhena qe tregojne per permasat e punes qe po kryhen per ndertimin e kesaj autostrade, qe sic thote Xhemajli, nje prej punonjesve turq me te cilin udhetojme ne drejtim te Kukesit, eshte nje sipermarrje e jashtezakonshme. Xhemajli ka kater muaj ne Shqiperi dhe punon si laborant teknik. Eshte nga Stambolli. Ka vetem nje muaj ne sektorin e Kalimashit, pasi 3 muaj ka punuar ne sektorin e Thirres. "Kuksianet jane te dashur e punetore. Por ndertimi i kesaj rruge do t'i beje edhe me punetore", - shprehet ai. Biseda kalon edhe te segmentet e tjera te kesaj autostrade, ku punet duhen pershpejtuar. Kjo per faktin se reshjet jo vetem pengojne punen, por edhe levizjen e mjeteve dhe udhetareve. Por asnjeri nuk ankohet. Mjafton qe rruga te ndertohet sa me shpejt.

Gjiganti me 2 400 punonjes

Projekti gjigant i autostrades qe lidh vendin tone me Kosoven po perballohet nga 1 600 punonjes shqiptare dhe 800 te huaj. Iva Zagar, qe punon si zedhenese e kesaj kompanie, thote se kompania ka mundesuar punesimin e nje numri te madh punonjesish vendas. "Zbatimi i projektit ka si perparesi punesimin e vendasve, gje qe do te ndikoje ne forcimin e aftesise profesionale te fuqise punetore lokale dhe rritjen ekonomike te banoreve te zones. Kjo do t'i sherbeje fuqise punetore vendore per perdorimin e teknologjise ne projekte te tjera", - vijon zedhenesja e kompanise. Sipas saj, mbi 90 per qind e nenkontraktoreve te projektit jane me sipermarrje shqiptare. “Kompania gjithnje i perzgjedh punonjesit, sipas nje kriteri rigoroz, ne bashkepunim me pushtetin vendor”, - tregon Zagar, duke shtuar: "Ne kete aspekt shihet origjina e vendit te punonjesit dhe sa eshte paga per te njejtin vend pune, po ashtu edhe legjislacioni i vendit ku punohet per pagat. Gjithsesi, edhe pse kemi kerkesa per punesim, paga e punonjesve tane eshte me e madhe sesa mesatarja per te njejtin vend pune".

Mes punetoreve qe ndertojne tunelin

Drejtuesit e kompanise pranojne te shohim punimet, qe po kryhen ne tunelin e Kalimishit, nje nga veprat me te veshtira, por jo te bisedojme me punetoret. Sipas tyre, ata jane ne pune dhe biseda me ta gjate ketij procesi eshte e rrezikshme. Puna ne kete segment rrugor nuk eshte pa probleme. Vecanerisht ne tunel. Ndersa levizim ne hapesiren e madhe te tunelit, rralle-tek ndonje prej punetoreve na hedh syte. Secili vijon punen e tij. Pjesa e tunelit, tashme e ndertuar me nje gjatesi prej afro gjysme kilometri, eshte krejtesisht e ndricuar. Por, brenda tij te gjithe mbajne mbi koke kasketat mbrojtese. Me punetoret eshte veshtire te bisedosh, madje edhe kur mbarojne punen. Ndonjeri edhe pranon te flase per punen qe ben, me kushtin qe mos t'i permendet emri. "Nuk mund te them se nuk jam i kenaqur me pagen. Paga me e ulet e nje punonjesi te thjeshte ketu eshte 30 mije leke ne muaj”, - thote njeri prej tyre. Ndoshta kjo eshte arsyeja qe kerkesat per te punuar ne kete kompani jane te vazhdueshme nga vendasit. "Por, ama, ketu puna eshte pune, nuk ka pushime apo verdallosje ne orar te punes, sic ndodh te ne", - shton nje tjeter.

Nje mesim per sigurimin teknik

Edhe vizitoret e tunelit i nenshtrohen nje lloj trajnimi per sigurimin teknik. Personi qe kryen kete eshte strikt. Kjo fillon qe nga levizja e mjetit nga qyteza deri ne tunel, ku nuk lejohet qarkullimi me me shume se 40 kilometra ne ore. Mesojme se deri tani jane botuar nga kompania 230 tema te pergjithshme per probleme te ndryshme te sigurimit teknik, te cilat u vihen ne dispozicion cdo te punesuari rishtas. Synimi, eliminimi i cdo lloj aksidenti, "ndonese te tille edhe ka pasur, por pa ndonje pasoje", - sic thote drejtori i punimeve ne tunel, Chris Dixon.

Nje proces tejet i veshtire

Ndertimi i tunelit te Kalimashit, me nje gjatesi prej 5.5 kilometrash secili, eshte nder proceset me te veshtira teknike, qe po realizohen gjate ndertimit te autostrades Morin-Kukes-Durres. Kjo duket dhe gjate vizites ne tunel, e ndricuar gjate 24 oreve, ku punojne dhjetera punetore. Asnje punetor ne frontin e punes nuk hedh syte nga vizitoret apo drejtuesit e punimeve. Na u kujtua paralajmerimi: “Biseda ne tunel eshte e rrezikshme edhe per vete punetorin".

Ndertimi i tunelit eshte vetem nje segment ku punon kompania "Bechtel Enka”. “Kjo kompani punon ne nje gjatesi prej 60.8 kilometrash te autostrades Morin-Kukes-Durres", - te sqaron zedhenesja. Disa tregues ne menyre te permbledhur te punes se kryer deri tani nga kjo kompani jane mbi 2.3 milione ore pune, mbi 6.5 milione meter kub germime, prej te cilave mbi 2.2 milione meter kub jane perdorur per mbushje, si dhe jane hedhur afro 28 mije meter kub beton arme. Per kete qellim po perdoren edhe 1 200 mjete pune.

Te dhenat teknike

Segmenti i gjate prej 60.8 kilometrash, ku po punon Bechtel-Enka, eshte ndare ne 3 pjese: Rreshen-Reps - me gjatesi 19.5 kilometra, Reps-Thirre - 26.5 kilometra dhe Thirre-Kalimash - 14.8 kilometra. Gjeresia e rruges qe po ndertohet eshte 26 metra, ndersa shpejtesia e levizjes se mjeteve parashikohet te jete 80-100 kilometra ne ore. Duke qene se ky segment eshte ne nje terren mjaft te thyer malor, projekti parashikon dhe ndertimin e 27 urave, gjithsej, me nje gjatesi te pergjithshme 4 kilometra. Urat po ngrihen me traversa 40-metershe, me peshe secila, 165 tone.